Begirada poetiko eta ausart batekin, Julio Medem Donostiako Zinemaldira itzuliko da ‘8’ lana aurkeztera Made in Spain sailaren barruan. Malagan ikusleen harrera ederra  jaso eta nazioarteko jaialdietan sariak irabazi dituen filmak ia mende bateko bidaia proposatzen du Octavioren eta Adelaren bizitzetan zehar. Bi pertsonaia horien patuak elkartzen dira, Espainiak bere atal aztoratuenetako batzuk igarotzen dituen bitartean. Zortzi plano sekuentziek markatzen dute ibilbide intimo eta kolektibo hau, non Medemek gogoeta egiten duen “bi Espainiei”, memoriaren pisuari eta barkamenaren aukera utopikoari buruz, zatiketa iraunarazten duten mamuengandik ihes egiteko. Elkarrizketa honetan, zinegileak obraren hizkuntza bereziaz hitz egiten digu, bere karga emozional eta politikoaz, eta bere amaierak gordetzen duen itxaropenaz.

Oraindik ezagutzen ez dutenentzat, zer kontatzen digu ‘8’ filmak?

Octavioren eta Adelaren 90 urteko bizitza kontatzen du, jaiotzen direnetik 90 urte betetzen dituzten arte, 8 plano sekuentziatan, 8 une jarraian eta 8 forma hartuta, haien atzetik Espainia igarotzen den bitartean. Baina ‘8’, bere hizkuntza proposamen ausart, arriskatu eta askean, heriotza-bertsoekin hasi eta garatzen den poema tragikoa da, eta amodiozko bi bertsorekin amaitzen da.

Zein mezu helarazi nahi zenion publikoari film honekin?

Lehenik eta behin, intimoena; bi protagonistak ia aldi berean eta elkarrengandik oso hurbil jaiotzen direnez, haien patuak, haiek jakin gabe, betiko konektatuta eta elkarri lotuta egongo direla planteatzen da. Gero dago zabalena, soziala, politikoa; Octavio eta Adela 90 urte bizi dira, eta istorioaren 8 kapituluak Espainiako historiako 8 une erabakigarritan gertatzen dira, 1931 eta 2021 artean, baina bakoitzari tokatzen zaion Espainiakoak. Horrela, bere bizitza txiki bakoitzaren arku dramatiko intimoa Espainiako arku dramatiko handiarekin lotuta dago.

Adelaren eta Octavioren arteko harremanaren bidez, “bi Espainiez” hitz egiten duzu. Nola definituko zenuke irudikapen hori pertsonaia horien bidez?

“Bi Espainiak” kontzeptua agerian geratzen da 2. kapitulutik aurrera. 1939ko martxoan, Espainiako gerra zibilaren amaieran, Octaviok eta Adelak, elkar ezagutzen ez duten 8 urteko haurrek, aita galtzen duten bestearen familiaren esku. Nabarmendu behar da familiak bando ezberdinetakoak direla. Hortik aurrera ‘8’ espainiar kainismoari buruzko hausnarketa emozional gisa ere ikus daiteke.

Izenburua oso sinbolikoa da: zer esan nahi du 8ak kontatzen duzun istorioan?

8a Adelaren eta Octavioren patuak jaiotzen direnetik lotzen dituen silueta da; bidegurutze batek lotzen dituen bi kiribil dira. Hau da, 8 kapituluetako bakoitzak, Adelarekin edo Octaviorekin has daitezkeenak, 8aren siluetaren bidez lotuta mantentzen ditu bi protagonistak, zoriz egindako gurutzaketa batekin. Baina aldi berean bananduta daude, ez baitira ikusten; denbora asko pasa behar da bestearen existentziaz jakiteko.

Filmak "barkamenaren zeremonia" baten ideia planteatzen du. Nola lotzen duzu zeremonia hau protagonistek islatzen duten banaketa historikoarekin?

Barkamenaren zeremonia 7. kapituluaren amaieran gertatzen da, Madrilgo eta Barçako jarraitzaileen arteko liskar bortitz baten ondoren, non heriotzak gertatzen diren bi bandoetan. Kainismoaren bigarren klimax horretatik aurrera (lehena Gerra Zibilean da), istorioak, Espainiako errealitate politikoa kontuan hartzen badugu, itzulerarik gabeko leku baterantz, gerra berri baterantz, joan beharko lukeela dirudi, baina ‘8’ filmak “barkamenaren zeremonia” planteatzen du. Barkamena eskatzen jakitea, eta barkatzen jakitea. Bistan denez, utopia bat da, mezu politiko argi batekin: kontziliazioaren ideiarekin ausartzea.

 

‘8’ filmak ia mende bateko historia biltzen du. Nola eboluzionatu dute, zure ustez, zatiketaren mamu horiek Espainiako gizartean?

Demokraziarako trantsizioan zehar liskarraren mamuak, Espainiako aspaldiko gerrarenak, lausotzen ari zirela zirudien, baina 90eko hamarkadan berpiztuz joan ziren, eta azken hamarkadan okerrenarekin mehatxatu zuten. Hortik dator ‘8’ lanean barkamenaren utopia planteatzea, Adelaren eta Octavioren arteko maitasun istorio berantiar baina oso zirraragarriari bide ematen diona. Zentzurik eta amaierarik onena ‘8’ filmarentzat.

Filma Malagan estreinatu zen eta Publikoaren Saria jaso zuen. Nola bizi izan zenuen publikoaren harrera hori?

Filma Malagan aurkeztu nuenean, publikoari pentsamendua baztertzeko eta sentitzeko eskatu nion; hau da, ideietatik, ideologietatik... urruntzeko eta emozioei bakarrik heltzeko. Solasaldian jendea oso hunkituta ikusi nuen. Publikoaren Sariaren berri izan nuenean, kasu egin zidatela pentsatu nuen.

 

Orain, Donostia Zinemaldian aurkeztuko duzu. Nola jaso zenuen albistea eta zer suposatzen du filma han erakusteak?

 

Bigarren aukera bat izango da Espainian. Ekainean Guadalajarako (Mexiko) Zinemaldian ‘8’ filmarekin egon nintzen, eta berriz ere, Malagan egin nuen aurkezpen beraren ondoren, ikusleak oso hunkituta ikusi nituen. Ekainaren amaieran, Maltako Mediterraneoko Zinemaldi indartsuan, non gidoi onenaren saria eta Epaimahaiaren Sari Berezia lortu nituen, sentsazio bera bizi izan nuen berriro; ‘8’ pentsatu gabe ikusten bada, soilik sentituz, sakonenera heltzeko gai da. Espero dut, oso ilusionatuta nago, berriro ere antzeko zerbait gertatzea Donostian, nire hirian.

 

Etorkizunera begira, martxan dagoen proiekturen bat aurreratu diezagukezu?

Anbizio handiko proiektua prestatzen ari naiz, ‘Jai alai’ izenekoa; 70eko eta 80ko hamarkadetan Miamin zesta puntan jokatzera joan ziren bi euskal pilotariren arteko harremana, aita eta semea.